Wat doen jullie met je “beschikbare hersentijd”?1
Nooit eerder in de geschiedenis van de mensheid hadden we zoveel beschikbare hersentijd als nu. In zijn laatste boek, Apocalypse cognitive2, schat socioloog Gérald Bronner dat deze tijd ongeveer 5 uur per dag bedraagt.
Repetitieve taken nemen nu minder tijd in beslag dankzij de wetenschap, de technologie, de levensverwachting, de productiviteitsverhoging en de vooruitgang in de geneeskunde en op het gebied van hygiëne. In de industriële wereld is onze arbeidstijd ongeveer gehalveerd. We besteden nu ook veel minder tijd aan huishoudelijke taken. Weliswaar is de werkverdeling van huishoudelijke taken ongelijk verdeeld tussen man en vrouw, wat ook een thema is dat onze aandacht verdient. Volgens een Franse studie in 2010, nemen vrouwen 71% van de huishoudelijke taken en 65% van de ouderlijke taken op zich, wat een impact heeft op het risico op mentale overbelasting3.
In ieder geval kunnen we ons over deze tijdswinst verheugen. In zijn werk wijst Gérald Bronner ons er echter op dat we die beschikbare hersentijd even goed kunnen gebruiken om over kwantumfysica te leren, als om naar kattenfilmpjes te kijken.
Beeldschermen zijn door de jaren heen gevaarlijk veel aandacht beginnen opeisen. Ze slorpen de beschikbare hersentijd op en leggen meer beslag op onze aandacht. Volgens de laatste visuele gezondheidsbarometer spenderen Franse jongeren tussen 16 en 24 jaar dagelijks gemiddeld 3u30 op hun smartphone, en 2u47 op een computer. In de Verenigde Staten kijken mobiele telefoongebruikers bijna 150 keer per dag naar hun toestel.
Nieuwe verslaving
Laten we niet vergeten dat GAFAM4, hoewel ze de onlinetoegang voor veel mensen hebben verbeterd, bewust strategieën hebben ontwikkeld om onze aandacht aan de haak te slaan en ons verslaafd te maken aan beeldschermen. Een voormalige programmeur van Google, Tristan Harris, heeft die technieken uitvoerig besproken in een TED Talk5.
Sean Parker, voormalige voorzitter van Facebook, maakt er geen geheim van dat de algoritmen van het befaamde netwerk ontworpen zijn om een verslaving op te wekken, vergelijkbaar met die van uitzinnige gokkastspelers. Wetenschappelijke studies geven aan dat een sociale media-verslaving gelijkenissen vertoont met een drugs- en alcoholverslaving.
Likes, tweets, meldingen, commentaren, berichten, … flatteren ons en lessen onze dorst naar zichtbaarheid en sociale status. Die meldingen activeren het belonings- en verslavingscircuit in onze hersenen.
Onlinevideo’s volgen elkaar op zodat we er verslaafd aan raken, en als we ze niet volledig uitkijken, wekt dat een gevoel van cognitieve ontevredenheid op. Sociale netwerken maken ons angstig om (belangrijke) informatie te missen. Er bestaat een neologisme dat deze angst beschrijft: FOMO (fear of missing out). De angst om iets te missen, die drang om op eender welk moment te kijken naar nieuwe berichten of meldingen, kan leiden tot een verstoord slaapritme.
Volgens een artikel uit Le Monde6 hebben de Fransen tussen 1u00 en 1u30 aan slaap verloren in 50 jaar. Studies tonen aan dat wie een computer of een smartphone in zijn slaapkamer heeft, gemiddeld 47 minuten minder slaapt dan wie een slaapkamer zonder toestellen heeft. De helft van de jongvolwassenen geeft toe dat ze hun mobiele telefoon minstens een keer per nacht raadplegen om e-mails of berichtjes te lezen7. “Onze concurrenten zijn Facebook, YouTube en slaap”, merkte de CEO van Netflix onlangs nog op.
Nog een bevinding is dat ongeveer een op twee Fransen tussen 18 en 24 jaar aangeeft problemen te ondervinden in de omgang met zijn omgeving, met name met zijn ouders, door overmatig gsm-gebruik.
Wat kun jij eraan doen?
Het Parijse documentatiecentrum voor Opvoeding en Digitaal Onderwijs8 geeft raad:
Wees op de hoogte van de digitale activiteiten van jouw kinderen.
Spreek samen met hen af waar en hoe lang ze mogen internetten.
Geef het goede voorbeeld en beperk je eigen beeldschermgebruik om je kinderen aan te sporen hetzelfde te doen.
Like and Follow
En als we nu eens wat vaker zouden NIKSEN?
Wie had er kunnen denken dat dit voor ons zo gewone woord internationaal bekend zou worden, na het Deense “hygge” (gezellig thuiszitten) en het Zweedse “Lagom” (de mindset van alles zoveel mogelijk in balans te krijgen)? “Niksen” betekent de tijd nemen om bewust niets te doen, zichzelf ontkoppelen en ervan genieten zonder schuldgevoel, zonder negatieve gedachten en zonder stress, en wordt voorgesteld als remedie tegen ons steeds drukkere bestaan.
Volgens Olga Mecking, auteur van Niksen – De Dutch Art of luieren11, heeft het concept zijn waarde bewezen.
In haar werk legt Olga Mecking uit hoe nietsdoen heilzaam kan zijn voor onze gezondheid, onze efficiëntie en onze creativiteit.
Succesvolle schrijvers zoals Seneca of Bertrand Russel, Nobelprijswinnaar van de literatuur, hebben de voordelen van het nietsdoen aangeprezen.
Ik zet me regelmatig comfortabel in mijn sofa, met een kopje koffie, om gewoon uit het raam te kijken, niets te doen, nergens aan te denken, … en zelfs zonder schuldgevoel.
En jullie, zouden jullie ook een beetje beschikbare hersentijd willen opgeven om de kunst van het niksen te beoefenen?
Vertaling door
Anastasia Troukhina
Benoit Ebrard
Training Advisor